Włodzimierz Lenin

Kornelia Czyż

Włodzimierz Lenin, właściwie Władimir Iljicz Uljanow (1870-1924) - rosyjski polityk, przywódca rewolucji

październikowej, pierwszy przywódca Rosji Radzieckiej, ideolog komunistyczny, jedna z najbardziej

wpływowych i znaczących osób na świecie. Zainspirował całe rzesze rewolucjonistów, wśród których

znaleźli się Mao Zedong czy Fidel Castro. Do dziś jego postać budzi wiele kontrowersji. Amerykański

tygodnik „Time” umieścił go na liście Stu najważniejszych ludzi stulecia i w gronie 25 ikon politycznych

wszech czasów.

Co Lenin sądził o rewolucji?

Po rewolucji lutowej Lenin powrócił ze Szwajcarii. Dzięki pomocy finansowej niemieckich władz

udało mu się dotrzeć do Piotrogrodu. 4.06.1917 r., na zebraniu delegatów rad, wygłosił referat, w którym

stwierdził, że dokonana w Rosji rewolucja nie stanowi zakończenia wszelkiej działalności rewolucyjnej, oznacza jedynie koniec rewolucji burżuazyjno-demokratycznej. Według Lenina rewolucja miała zdążać ku etapowi socjalistycznemu, pragnął on zatem utworzyć socjalistyczną organizację komunistów (zamiast socjaldemokracji). Przemówienie Lenina wywołało falę oburzenia i sprawiło, że pojawiły się głosy, że zdradził rewolucję, że jest anarchistą i bolszewikiem. Komentarze niektórych osób głosiły, że Lenin nie jest zdolny
do porwania mas i rewolucja odrzuci go, jeśli nie zmieni swoich poglądów i nie będzie liczył się z historią i interesami swojego państwa. Jednak stało się inaczej. Pojawienie się Lenina
w Rosji mocno odbiło się na życiu politycznym kraju i partii bolszewickiej. Początkowo niezrozumiany, bardzo szybko zyskiwał autorytet. Księżna Olga Paley napisała nawet w swoim pamiętniku: „lud słuchał jego [Lenina] słów i pił je, jak truciznę słodką a niebezpieczną (…)”.

W październiku 1917 roku Lenin napisał list do członków Komitetu Centralnego i wymógł
na nich decyzję o przeprowadzeniu zbrojnego przewrotu, który zapoczątkował rewolucję październikową. W liście oświadczył, że historia nie wybaczy zwłoki rewolucjonistom. Skoro można zwyciężyć już dzisiaj, to na pewno zwycięży się dzisiaj, a ryzykując i narażając wybuch rewolucji na zwłokę, można stracić wszystko. Lenin zwracał uwagę na to, że lud ma prawo rozstrzygać takie sprawy siłą i powinien kierować swymi przedstawicielami, a nie czekać
na nich. Zwlekanie utożsamiane byłoby ze śmiercią. Co ciekawe, Lenin był zupełnie przeciwny wolności prasy. Wolność prasy, jego zdaniem, spowodowałaby wstrzymanie rozwoju w stronę socjalizmu.

Lenin uważał, że warunkiem utrzymania zdobyczy rewolucyjnych jest surowa dyscyplina, przede wszystkim członków partii. Nie odrzucał dyskusji wśród członków partii, ale twierdził, że wszelkie dyskusje nie powinny przeszkadzać partii w rządzeniu państwem. Lenin był wierny poglądowi o przewodniej roli partii, która miała politycznie kierować państwem. Obawiał się za to nadmiernej biurokratyzacji instytucji. Uważał, że partie powinny walczyć z tą tendencją.

Lenin głęboko wierzył, iż zjednoczenie rewolucyjnych sił na świecie jest możliwe i dlatego zaangażował się w kształtowanie Międzynarodówki Komunistycznej.

Leninizm

Leninizm to koncepcja, która dostosowywała marksizm do nowej sytuacji historycznej. Później koncepcja ta stała się ideologią obowiązującą we wszystkich państwach komunistycznych.

Lenin swoje pomysły przeciwstawił ideom autorów teorii marksistowskiej (ze względu
na trudności w przeprowadzeniu rewolucji komunistycznej w zacofanej Rosji).

Główne założenia leninizmu opierają się na czterech zasadach. Pierwsza zasada odnosi się
do tezy o niedającym się powstrzymać upadku kapitalizmu, przy jednoczesnym wyznaczeniu przyczyn jego rozwoju. Służyła temu koncepcja imperializmu. Według niej możliwość istnienia tego ustroju była uwarunkowana imperialną polityką ekonomiczną, co skutkowało zaspokojeniem potrzeb części społeczeństwa. Jednak monopolizacja i konkurencja miały ostatecznie doprowadzić do załamania się ustroju. Następne założenie miało podkreślać rolę „partii nowego typu”, która miała odznaczać się profesjonalizmem i zdyscyplinowaniem zgodnie z zasadą tzw. centralizmu demokratycznego. Jego istotę miała stanowić „awangarda proletariatu”, której celem było doprowadzenie do rewolucji. Owa koncepcja nie wykluczała korzystania z nastrojów mas (w tym robotników i chłopów). Kolejna reguła to koncepcja „obumierającego” po rewolucji państwa, które swoją rolę ograniczyłoby do administracji
i buchalterii. Praca tego rodzaju nie wymagałaby zaawansowanych kwalifikacji, toteż mogłaby być wykonywana przez każdego robotnika. Przed tym musiałaby jednak nastąpić dyktatura proletariatu, który przejąłby całą kontrolę, i zniszczenie władzy burżuazji. W rzeczywistości oznaczałoby to przejęcie władzy przez komunistów. Ostatnie z głoszonych haseł to zasada partyjności w filozofii.
W praktyce wskazywało to na spór między orientacją materialistyczną a orientacją idealistyczną. Spór ten obrazował konflikt klasowy i kulturowy. Leninizm ujmował idealizm
i materializm w jasnych i przejrzystych kategoriach. Materialista to osoba, która sądzi,
że poznanie materii „odbija się w ludzkiej głowie” i ma charakter obiektywny („teoria odbicia”). Idealista to ktoś, kto temu zaprzecza, a zaprzeczenie prowadzi do berkeleizmu (pogląd mówiący o tym, że przedmiotem poznania mogą być jedynie subiektywne idee pochodzące od wrażeń zmysłowych), fideizmu (pogląd uznający prymat wiary i objawienia
nad rozumem i nauką) i klechostwa.

Leninizm w pewien sposób uzasadniał powstawanie totalitarnych struktur państwowych.
Na jego totalitarny charakter wskazuje kilka przesłanek. Są to przede wszystkim tezy mówiące o tym, że najważniejsza jest rewolucja i obrona systemu komunistycznego, że każda sfera życia podlega kontroli, a ostatecznie wszystko rozgrywa się w sieci partii komunistycznej.

Bibliografia:

Marian Wilk, „Włodzimierz Uljanow Lenin 1870-1924”, Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych w Łodzi, 1999
Internetowa Encyklopedia PWN, hasło: „leninizm”; http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/leninizm;3931564.html