Dron
Łukasz Kordowina
Pierwsze bezzałogowe konstrukcje latające powstawały już w czasach I wojny światowej,
jednak były raczej protoplastami pocisków manewrujących. Współcześnie rozumiane
Bezzałogowe Statki Powietrzne (BSP) powstały dopiero w okresie kolejnej wojny światowej,
bo w 1939 roku. Wtedy to firma amerykańska firma Radioplane wyprodukowała sterowany
radiowo z ziemi, model samolotu OQ-1 wielokrotnego użytku. Dwa lata później starszy brat
tego modelu został zakupiony przez US Navy jako cele szkoleniowe dla swoich systemów
przeciwlotniczych. Od charakterystycznego buczenia silników, nazwano je Target Drone Denny.
Największy rozwój tej nowej technologii miał miejsce w czasach zimnej wojny, kiedy to rywalizacja wywiadowcza narastała, a rozwijająca się jednocześnie technologia radarowa i przeciwlotnicza sprawiała, że loty nad terytorium wrogiego mocarstwa stawały się niezwykle niebezpieczne, nie tylko dla pilota, ale także dla światowego pokoju. Wyeliminowanie czynnika ludzkiego pozwoliło na swobodniejsze przeprowadzanie operacji zwiadowczych, bez obaw o wywołanie międzynarodowego skandalu przy zestrzeleniu lub rozbiciu się maszyny z jej pilotem. Najważniejszymi konstrukcjami tego okresu jest Q-2A Firebee oraz jej odpowiednik z drugiej strony żelaznej kurtyny – Tu-143 Rejs. Prawdziwy przełom nastąpił jednak dopiero w drugiej połowie lat 80’, kiedy to powstał, inspirowany izraelskimi konstrukcjami, bezzałogowy aparat latający GNAT 750. Był on wyposarzony w najnowsze rodzaje kamer (w tym: termowizyjną), lecz przede wszystkim był sterowany za pomocą łącz satelitarnych, co umożliwiało kierowanie nim z praktycznie każdego miejsca na ziemii. Już tylko krok dzielił od stworzenia w 1994 nowoczesnego, zdolnego do dłuższych lotów, na większych wysokościach, a zarazem cichszego i trudniejszego do wykrycia MQ-1 Predator. Prawdziwą rewolucją było wyposażenie tego modelu w rakiety Hellfire oraz pociski Stinger, co umożliwiło atakowanie celów zarówno na ziemi, jak i w powietrzu. Nowe możliwości przetestowane zostały pierwszy raz podczas wojny w Afganistanie w 2001 roku i od tego czasu są nieustannie używane przez armię Stanów Zjednoczonych do zwalczania celów w rejonie Bliskiego Wschodu i Afryce Północnej. Użycie BSP jako broni wiąże się z licznymi kontrowersjami, uzasadnianymi zabójstwami dużych mas cywili. Współcześnie toczona „wojna z terroryzmem” ma jednak to do siebie, że wrogowie poruszają się w obszarach gęsto zaludnionych, przez co użycie broni każdego rodzaju wiąże się z zagrożeniem stratami w ludności cywilnej, a mający o wiele więcej czasu na obserwacje niż pilot samolotu czy śmigłowca, operator drona może nakierować pocisk o wiele precyzyjniej i z większą pewnością. Dodatkowo ciągle rozwijająca się technologia wyposaża te maszyny w kamery pozwalające widzieć jednocześnie ogromne połacie terenu w doskonałej jakości, co zmniejsza ryzyko błędu.
Drony, jak wiele technologii, powstały na potrzeby wojska, jednak obecnie są wykorzystywane w wielu innych dziedzinach. W niektórych krajach (np. USA, Wielka Brytania) policja i służby bezpieczeństwa używają dronów do zabezpieczania imprez masowych, obserwacji i patrolowania miejsc i osób szczególnie niebezpiecznych, czy strzeżenia granic przed nielegalnymi imigrantami. Mniejsze, cywilne wersje, są używane m.in. do dostarczania przesyłek, przy czym są znacznie szybsze niż standardowe pojazdy firm kurierskich; do nagrywania filmów i robienia zdjęć z unikalnej perspektywy przez fotografów i dziennikarzy; do badania terenu przez geodetów i rolników; do zbierania informacji pogodowych; do kontroli infrastruktury energetycznej i gazowej. Przykładów wykorzystania dronów jest wiele i, jako że jest to stosunkowo nowa technologia, ciągle powstają kolejne, bardziej nowatorskie, jak np. AirDron polskiej firmy, który na bieżąco analizuje skład dymu z kominów domostw i zakładów przemysłowych w poszukiwaniu szkodliwych substancji.
Nowa technologia wiąże się jednak z nowymi zagrożeniami. W dziedzinie cywilnej jest to przede wszystkim kwestia naruszeń prywatności i zagrożenia dla samolotów załogowych. Również jako element wyposażenia wojskowego nie są one bezbłędne, gdyż ze względu na ich kontrolę z wykorzystaniem systemu informatycznego, są narażone na „zhakowanie” i przejęcie przez wroga lub terrorystów. Dodatkowo ciągle niedoskonały system łączności sprawia, że dochodzi do wypadków na skutek utraty kontroli nad dronami.
Współcześnie Bezzałogowe Statki Powietrzne stały się tak powszechne, że wymagają tworzenia dla nich regulacji zarówno na szczeblu państwowym, jak i międzynarodowym. Drony są technologią, która ciągle się rozwija, jednak już teraz obecna jest w każdym rozwiniętym państwie i używana jest przez większość nowoczesnych armii. Przyszłością są konstrukcje takie jak napędzany energią słoneczną Helios konstrukcji NASA, który już pobił rekord wysokości lotu i planuje się, że będzie mógł przebywać w powietrzu nieprzerwanie przez wiele tygodni, a nawet miesięcy.
Bibliografia:
Łukasz Michalik, “Drony”, 2013, dostępny w internecie: <http://gadzetomania.pl/3846,drony-cz-1-od-pierwszych-konstrukcji-do-drugiej-wojny-swiatowej>
Norbert Bączyk, „Latające torpedy – bezzałogowe samoloty wykorzystywane od II wojny światowej”, 2013, Polska Zbrojna, dostępny w internecie: <http://historia.wp.pl/title,Latajace-torpedy-bezzalogowe-samoloty-wykorzystywane-od-II-wojny-swiatowej,wid,16936883,wiadomosc.html>
Dariusz Adamczyk, “Drony, nadchodzi rewolucja”, 2013, dostępny w internecie: <http://dariuszadamczyk.innpoland.pl/121251,drony-w-akcji-nadchodzi-rewolucja>
http://www.draganfly.com/news/2009/03/04/a-short-history-of-unmanned-aerial-vehicles-uavs/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bezza%C5%82ogowy_statek_powietrzny
Peter Yost, “NOVA: Rise of the Drones”, 2013, dostępny w internecie: <https://www.youtube.com/watch?v=ikuu2VU2WCk>
Eric Larson, “An Animated History of the Drone”, 2013, dostępny w internecie: <https://www.youtube.com/watch?v=QyKH93hKLwQ>
