REWOLUCJE W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

Izabella Owczarek

Rosa Louise Lee McCauley Parks (ur. 4 lutego 1913 r. w Tuskegee w stanie Alabama,

zm. 24 października 2005 w Detroit, Michigan) była amerykańską aktywistką Ruchu

Praw Obywatelskich. Jej działania sprawiły, że zniesiono prawa o segregacji rasowej,

Martin Luther King stał się narodowym przywódcą czarnoskórej ludności, a walka o równość

rasową na nowo nabrała szybkiego tępa. Nic więc dziwnego, że

Kongres Stanów Zjednoczonych nazwał ją „pierwszą damą praw obywatelskich” i

„matką ruchu praw obywatelskich”. 

Rosa Parks urodziła się jako Rosa McCauley w Tuskegee na południu Stanów Zjednoczonych,

gdzie obowiązywały rasistowskie prawa ustanawiające nierówne przywileje i uprawniania

dla ludzi biało- i czarnoskórych. Jej ojciec James był stolarzem, a matka Leona nauczycielką.

Gdy Parks była mała jej rodzice rozstali się. Po śmierci dziadka, u którego pozostawała

z matką i bratem Sylvestrem, dziesięcioletnia Rosa zamieszkała u ciotki w Montgomery,

gdzie chodziła do Szkoły Przemysłowej dla dziewcząt. Rozpoczęła także naukę w stanowym

gimnazjum, jednak często musiała ją przerywać z powodu pogarszającego się stanu zdrowia

matki i babki. W wieku dziewiętnastu lat wyszła za mąż za Raymonda Parksa, fryzjera i działacza praw obywatelskich. Sprzedawała ubezpieczenia i cerowała ubrania , aż do 1934 kiedy ukończyła szkołę średnią. Później pracowała między innymi jako szwaczka w domu towarowym.

W latach 1943- 1956 pełniła funkcję sekretarza oddziału Narodowego Związku na Rzecz Poparcia Ludów Kolorowych (NAACP) w Montgomery. Była również założycielką rady młodych przy NAACP. Jej celem było przekazanie młodzieży, że nie powinni godzić się na to, co uważają za niesłuszne, wzywając ich tym samym do walki o prawa obywatelskie ludności afroamerykańskiej. Działała także podczas kampanii rejestracji uprawnionych do głosowania, prowadzonej przez Ligę Wyborców Montgomery. 

Do historii przeszła dzięki wydarzeniu, które miało miejsce 1 grudnia 1955 roku,  kiedy to w autobusie odmówiła ustąpienia miejsca siedzącego, białemu pasażerowi. Kierowca wezwał policję, a Rosę aresztowano i umieszczono w więzieniu za naruszenie miejscowych praw o  środkach komunikacji. Sąd uznał Parks za winną i nałożył na nią karę grzywny. Ona jednak odmówiła zapłacenia kary odwołując się do Sądu Obwodowego, przez co wraz z mężem utracili pracę. Ten grudniowy, cichy gest oporu ze strony Parks oraz następujące po nim protesty i słynny bojkot komunikacji autobusowej w reakcji na jej aresztowanie, dały początek Ruchowi Praw Obywatelskich w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. To właśnie na jednym ze spotkań czarnoskórej społeczności protestującej przeciwko aresztowaniu Rosy powstał Związek Naprawy Montgomery, którego przewodniczącym został pastor Martin Luther King, a po trwającym 381 dni bojkocie, kiedy czarnoskórzy chodzili do pracy pieszo, skończyła się segregacja rasowa w autobusach miejskich. W 1957 roku Parks wraz z mężem wyjechali  do Detroit, ponieważ w wyniku zaistniałej sytuacji nie mogli znaleźć pracy w Montgomery. Pozostała jednak aktywną działaczką ruchu.  W 1965 została asystentką kadrową członka Izby Reprezentantów Johna Conyersa, dla którego pracowała aż do przejścia na emeryturę w 1988 roku. 

W 1987 roku założyła Rosa and Raymond Parks Institute for Self-Development w pamięci jej zmarłego męża. Instytut ten oferuje program dla młodzieży, dający  im  możliwość rozwoju m.in. dzięki spotkaniom z krajowymi liderami.  Chcąc podzielić się swoją historią Parks napisała cztery książki, w których opisała swoje życie: My Story (1992), Quiet Strength (1994), Dear Mrs. Parks: A Dialogue with Today’s Youth (1996) oraz I Am Rosa Parks (1997).  Za swoją działalność została wyróżniona wieloma nagrodami m.in.: medalem Spingarna, Prezydenckim Medalem Wolności (USA) czy Złotym Medalem Kongresu USA, którym zostali nagrodzeni również tacy wybitni przywódcy jak George Washington czy Nelson Mandela. Co więcej w 2002 roku powstał krótki film Mighty Times: The Legacy of Rosa Parks, który został nominowany do Nagrody Akademii Filmowej za najlepszy krótkometrażowy film dokumentalny w 2003 roku. 

W dniu 92. urodzin Parks uczniowie z Detroit Public Schools zrekonstruowali scenę jej aresztowania, co jest świetnym przykładem na to, jak duży wpływ na kolejne pokolenia ma jej rola w historii. Rosa Parks zmarła w 2005 roku stając się pierwszą kobietą i drugą czarnoskórą osobą, której trumna została wystawiona w rotundzie Kapitolu Stanów Zjednoczonych, gdzie tłumnie przyjeżdżali ludzie z całego kraju, aby pożegnać się z matką ruchu praw obywatelskich. Po jej śmierci ludzie nie zapomnieli o jej zasługach. Na Parks cały czas spływają kolejne honory. Jednym z ostatnich jest stacja kolejowa (Gare Rosa Parks) w Paryżu otwarta 13 grudnia 2015 roku. 

Parks obecnie uznawana jest za symbol walki z segregacją rasową i o prawa obywatelskie. Pokazała, że nawet tak niepozorna, miła, nadzwyczaj uczciwa osoba może stać się bohaterem, zmieniać historię i wpływać na losy całego świata. Wydarzenia mające miejsce w latach pięćdziesiątych w Montgomery zapoczątkowane przez Rosę Parks, odbiły się szerokim echem w całych Stanach Zjednoczonych i ostatecznie doprowadziły do równouprawnienia Afroamerykanów w tym kraju oraz niewątpliwie zainspirowały resztę świata. Nie bez powodu amerykański tygodnik Time uznał ją za jedną z 20 najbardziej wpływowych osób XX wieku. Ta dążąca z uporem do celu kobieta prostym, pokojowym aktem protestu pobudziła do życia rewolucję praw obywatelskich.

Źródła:

Felder, Deborah G. , 100 kobiet które miały największy wpływ na dzieje ludzkości , Warszawa 1997

Rosa Parks. Wg: Baggett, Tammy K., Salem Press Biographical Encyclopedia, January, 2016

http://www.biography.com/people/rosa-parks-9433715

https://en.wikipedia.org/wiki/75th_Academy_Awards

https://pl.wikipedia.org/wiki/Transseksualizm