REWOLUCJE W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

Piotr Kawka

 

​

 

Nestor Machno, bez wątpienia jeden z najbardziej znanych ukraińskich rewolucjonistów, urodził się

26 października 1888 r. w Hulajpolu, choć sam do pewnego momentu sądził, że był to 27 października 1889 r.

Miało to związek z tym, że rodzice sfałszowali mu metrykę, aby później poszedł do wojska (co zresztą uratowało

mu później życie). Kiedyś uważany za rabusia i bandytę, z czasem postrzegany już jako bohater narodowy.

Od małego czuł szczerą nienawiść do wyzyskiwaczy. W związku z tym, że sam pochodził raczej z biednej rodziny,

utożsamiał się z ludem pracującym. Marzył, aby pewnego dnia odpłacić się innym za krzywdę jego rodziny oraz

wszystkich wyzyskiwanych. Miał podstawowe wykształcenie, po jego uzyskaniu pracował w Hucie. W 1906 roku dołączył
do terrorystycznej „chłopskiej grupy anarchistów komunistów”, napadał na domy zamożnych mieszkańców, chcąc w ten sposób wymierzać sprawiedliwość społeczną. Wierząc w wolność i kontynuując swoje działania, wielokrotnie był aresztowany. W 1908 roku
po zebraniu dowodów skazano go na karę śmierci. Jednak według sfałszowanych dokumentów był nieletni, w związku z czym karę zamieniono na katorgę. W więzieniu
w Moskwie poznał P. Arszynowa, który oswajał go z ideologią anarchizmu, tam też Machno  formował swoje rewolucyjne poglądy. W wyniku amnestii politycznej wyszedł w 1917 r.,
po czym przystąpił do grupy anarcho-komunistycznej, stając później na jej czele zdobył ogromny autorytet wśród ludności robotniczej, o której prawa walczył z przedsiębiorcami. Gdy w 1918 roku Niemcy zaczęli najeżdżać na Ukrainę, Machno planował opór, jednak
w wyniku przewrotu nacjonalistycznego został zmuszony do opuszczenia kraju. Komunistyczne idee uważał za bardzo bliskie swoim, toteż na rękę był mu bolszewicki przewrót w Rosji. Udał się tam, by niedługo później z pomocą bolszewików powrócić
do kraju i postawić się Niemcom z małą grupą partyzancką, z którą był w stanie przepędzać znacznie liczniejsze siły wroga.  Powstał tzw. „ruch machnowski”, a jego ideologię określały głównie przekonania Nesotra oraz jego przyjaciela Arszynowa, który to postanowił mu towarzyszyć w jego działaniach. Jak sam Machno twierdzi, jego przekonania to anarcho-komunizm. W swoich wypowiedziach mówił, że należy stworzyć wolne od wszelkich partii rady. W regionie zapanował porządek, o który on sam dbał jako główny dowódca organizacji.                  

Machno było mądrym dowódcą, jego towarzysze słuchali jego poleceń oraz dobrze się znali, dzięki czemu organizacja działała sprawnie i bez przeszkód. Bolszewicy byli w tym czasie sojusznikiem niezbędnym. Pomimo sporów, to oni mieli zaopatrywać organizację
w broń i amunicję. Dochodziło również między nimi do starć wywoływanych przez bolszewików, którzy jednak przegrywali. To Machno był w lepszym położeniu. Czuł się on jednak rewolucjonistą w pełnym tego słowa znaczeniu, walczył o robotników i ich prawa, zgodził się ustąpić ze stanowiska dowódcy, byle tylko zaprzestać dalszych walk i przelewania krwi. Kilkukrotnie jednak dochodziło jeszcze do starć na linii machanowcy-bolszewicy. Zdarzało się jednak również, że Machno podejmował złe decyzje. Jako ideowy anarchista nie chciał zawierać sojuszy z przedstawicielami burżuazji, co było nierozsądne, ale zgodne z jego przekonaniami. Z czasem Nestro zaczął poszerzać swoją ideę. Chciał tworzyć ruchy oporu
w jak największej liczbie miejsc, poszerzał znacznie swoją działalność, zwiększał tereny swojej działalności. To jednak doprowadziło do rozproszenia armii i jej dziesiątkowania. Machno zawsze wierzył w to, o co walczył, od małego jego poglądy szły cały czas w tym samym kierunku, toteż nie poddawał się. Wraz z małym oddziałem dowódca dostał się
na granicę Rumunii, gdzie jego oddział został rozbrojony. Następnie Machno, nie chcąc oddawać się
w ręce bolszewików, udał się do Polski. Tam również nie krył się ze swoimi poglądami.                             

Po odmowie wyjazdu do Czechosłowacji został oskarżony i stawiony przed sądem, jednak szybko został uniewinniony. Udało mu się dostać do Paryża, gdzie dożył swoich dni
w nieco mniej burzliwej atmosferze, niż miało to miejsce w poprzednich latach. Męczyła go gruźlica, w 1934 roku zmarł. Bez wątpienia człowiek ten odcisnął piętno na historii ówczesnej Rosji, Europy, być może i świata. Wszystko mogłoby wyglądać inaczej, gdyby jego rodzice nie sfałszowali dokumentów, a on zostałby powieszony 24 lata wcześniej. Pomimo śmierci pozostał na ustach wielu, dla wielu był bohaterem i wzorem, inspirował ludzi do oporu przeciwko czerwonemu i brunatnemu totalitaryzmowi panującemu w Europie. Jego idee przetrwały, a jego starania i cierpienia z pewnością nie okazały się bezcelowe. 

 

Źródła:

- Nestor Makhno - The Anarchist Revolution

- http://www.nestormakhno.info/polish/equality.htm

- historia.newsweek.pl – Machno. Ataman anarchizmu

- histman.org