Tabletka antykoncepcyjna
Michał Steć
Jest to doustny środek antykoncepcyjny zawierający syntetyczne odpowiedniki hormonów.
Działanie jej polega na blokowaniu owulacji oraz zmianie konsystencji śluzu szyjki macicy
w taki sposób, że nie przepuszcza on plemników.
Niewiele było w historii wynalazków, które budziłyby takie kontrowersje, jak pigułka
antykoncepcyjna, stając się jednocześnie tak powszechnie stosowanymi. Niewiele było też
wynalazków, które miałyby tak ogromny wpływ na funkcjonowanie społeczeństwa. Cała historia
rozpoczyna się około roku 1916, kiedy to amerykańska pielęgniarka nazwiskiem Sanger założyła
pierwszą w USA - wtedy jeszcze nielegalną – klinikę planowania rodziny w Brooklynie. Wychowana
w wielodzietnej rodzinie (matka przeszła w sumie 18 ciąż), obserwując wielodzietność ubogich rodzin z nowojorskich gett, a także będąc świadkiem śmierci przyjaciółki, spowodowanej własnoręcznie wykonaną aborcją, postanowiła zaangażować się w propagowanie idei świadomego rodzicielstwa. W czasie, gdy Pani Sanger publikowała materiały dotyczące antykoncepcji i jeździła po kraju z wykładami, jej działalność była zupełnie sprzeczna z prawem. W Stanach Zjednoczonych obowiązywało bowiem tzw. Prawo Comstocka –przepis, zabraniający rozpowszechniania treści obscenicznych, w tym informacji na temat aborcji i antykoncepcji. Nic więc dziwnego, że pierwsza założona przez nią klinika została wkrótce zamknięta przez policję, a ona sama aresztowana. Rok po nieudanej próbie założenia kliniki, na jednym z bostońskich wykładów spotkała ona Katharine McCormick – biologa, damę z wyższych sfer, dysponującą niebagatelnym majątkiem. Kobiety łączyło podobne zapatrywanie na kwestie związane z problemami kobiet, co sprawiło, że bardzo szybko znalazły one wspólny język. W 1923 roku Sanger wpada na pomysł – udaje jej się bowiem odnaleźć lukę prawną, zgodnie z którą z zakazu rozpowszechniania informacji na temat antykoncepcji zwolnieni są lekarze, o ile ma to uzasadnienie medyczne i służy zdrowiu pacjentek. Korzystając z tej furtki otwiera pierwszą legalną klinikę kontroli urodzin -Clinical Research Bureau – w której pracują wyłącznie lekarki i pracownicy społeczni. Rok później udaje jej się uzyskać dotację od organizacji Rockefellera. W kolejnych latach rodzina Rockefellerów, podobnie jak Pani McCormick, będzie konsekwentnie wspierać finansowo działalność Sanger. Chciała ona jednak pójść o krok dalej i doprowadzić do wynalezienia pigułki, która pozwalałaby kobietom na uniknięcie ciąży, nawet poza wiedzą męża. W 1951 roku spotyka Gregoryego Pincusa- biologa, specjalizującego się w badaniach nad hormonami. W latach 50-tych naukowcy posiadali wiedzę na temat związku pomiędzy progesteronem a rozrodczością. W 1952 roku poznał on osobiście Johna Rocka – ginekologa, który podobnie jak on, prowadził od lat badania nad zapłodnieniem pozaustrojowym. Paradoksalnie, Rock prowadził w tym czasie badania nad lekiem hormonalnym, który miałby pomagać kobietom zajść w ciąże. Co ciekawsze, znany on był jako oddany katolik , ojciec piątki dzieci i dziadek dla 19-stu wnucząt. Aby jednak uniknąć starcia z autorytetem Kościoła, Pincus zasugerował, aby podawać kobietom tabletki w 20-dniowym cyklu tak, aby po ich odstawieniu na kilka dni pojawiło się krwawienie. Aby ominąć obowiązujące wówczas przepisy, pierwsze testy na ludziach przeprowadzono pod pozorem badań nad płodnością kobiet. Wersję tę skutecznie wspierał autorytet Rocka, którego wcześniejsze testy na pacjentkach zdobyły już rozgłos. Wyniki testów okazały się dla badaczy tak zachęcające, że postanowili pójść krok dalej i postarać się o zgodę na dopuszczenie tabletek do obrotu, którą wydać mogła Agencja ds. Żywności i Leków. Ponieważ nie było to możliwe w USA, pierwsze testy na ludziach przeprowadzono na szeroką skalę w 1956 roku w klinice w Portoryko. Tabletki do prób na ludziach dostarczyła naukowcom firma farmaceutyczna G.D. Searle & Company. Przełom we współpracy między Pincusem a Searle & Company nastąpił dopiero wtedy, gdy okazało się, że jeden z pracowników firmy przypadkiem opracował syntetyczny progesteron, nazwany przez niego norethynodrelem. Gdy firma zorientowała się, że z podobnym związkiem eksperymentują już Pincus i Rock, postanowiła wejść z nimi we współpracę. Aby jednak całe przedsięwzięcie odbywało się „po cichu”, dostarczyli im norethynodrel w tabletkach. Po odkryciu, że norethynodrel działa skuteczniej połączony z niewielką ilością syntetycznego estrogenu, zaczęto łączyć oba te składniku w tabletkach pod nazwą Enovid.
W 1959 roku Searle & Company wystąpiły do FDA z wnioskiem o pozwolenia na oficjalną sprzedaż Enovidu jako tabletki antykoncepcyjnej. Pigułka okazała się rynkowym hitem. Do końca lat 60-tych wartość sprzedaży doustnej antykoncepcji w Stanach Zjednoczonych osiągnęła poziom 150 milionów dolarów, z czego sam Searle zarobił 25 mln. Pigułka - Enovid- pojawiła się w aptekach 9 maja (do Polski jej odpowiedniczka trafiła w 1966 roku). Na początku o jej istnieniu wiedzieli tylko wybrani ginekolodzy i przepisywali je wyłącznie mężatkom, które urodziły już kilkoro dzieci. Po niespełna dwóch latach pigułkę stosowało 1,8 mln Amerykanek.
Wpływ na życie społeczne:
'Największą zmianę, jaką wywołała pigułka, była zmiana w relacjach partnerskich. Do tego momentu dominująca forma antykoncepcji, czyli prezerwatywa, wymagała współpracy partnerów i zaangażowania mężczyzny. Pigułkę kobieta może stosować bez wiedzy, woli ani nawet świadomości swego partnera. Innymi słowy kobieta w znacznym stopniu przejęła kontrolę i decyzyjność w tej sferze. Pigułka autentycznie stała się jej wyzwoleniem' - uważa prof. Anna Giza-Poleszczuk, socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego.
Pozwoliła kobietom decydować o tym, czy chcą mieć dzieci, a jeśli tak, to kiedy i ile. Pozwoliła im pogodzić swoją płodność z ambicjami życiowymi, społecznymi, zawodowymi. Efekt: o ile w latach 70. pracowało 38 procent kobiet, dwie dekady później już ponad połowa.
Ciekawostki na temat tabletki:
-Tabletka antykoncepcyjna zrewolucjonizowała świat. W 1960 roku amerykańska kobieta rodziła statystycznie 3,6 dzieci. Natomiast 20 lat później liczba ta spadła poniżej 2.
- W historii pigułki był etap, kiedy można było otrzymać receptę na nią tylko po pokazaniu zaświadczenia o wzięciu ślubu.
- Powstała piosenka o tabletce Loretty Lynn pt. 'The pill'
Bibliografia:
1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Tabletka_antykoncepcyjna
2. Nowa Trybuna Opolska, 'Pigułka antykoncepcyjna zmieniła świat'
3. Blog Worldwide, 'Wielka historia małej pigułki'
4. blogzapytajpolozna.pl ' Kilka ciekawostek na temat antykoncepcji'
5. http://imworld.aufeminin.com/dossiers/D20120808/pills-history-enovid1-161838_L.jpg
